Jak aktywizować uczniów na lekcjach?

Każdy nauczyciel staje w pewnym momencie swojej kariery pedagoga przed pytaniem „Co zrobić, aby uczniowi chciało się chcieć?”. Uczeń, który jest apatyczny, zwyczajnie znudzony, nie będzie w pełni wykorzystywał swojego potencjału, a jego zdolność przyswajania wiedzy będzie na niskim poziomie. Aby to zmienić, nauczyciel ma za zadanie znaleźć kilka sposobów na aktywizowanie uczniów. Piszę o sposobach w liczbie mnogiej, ponieważ nie ma jednej uniwersalnej metody aktywizacji. Nie każdy sposób sprawdzi się w przypadku każdego ucznia. Stosowanie metod aktywizujących stwarza warunki do wszechstronnego rozwoju dziecka. Daje szanse wykształcenia człowieka kreatywnego, otwartego na nowości i zmiany, umiejącego działać w grupie. Poniżej przedstawię kilka metod aktywizujących, które wzmacniają uwagę i zaangażowanie uczniów w trakcie lekcji.

Każdy nauczyciel staje w pewnym momencie swojej kariery pedagoga przed pytaniem „Co zrobić, aby uczniowi chciało się chcieć?”. Uczeń, który jest apatyczny, zwyczajnie znudzony, nie będzie w pełni wykorzystywał swojego potencjału, a jego zdolność przyswajania wiedzy będzie na niskim poziomie. Aby to zmienić, nauczyciel ma za zadanie znaleźć kilka sposobów na aktywizowanie uczniów. Piszę o sposobach w liczbie mnogiej, ponieważ nie ma jednej uniwersalnej metody aktywizacji. Nie każdy sposób sprawdzi się w przypadku każdego ucznia. Stosowanie metod aktywizujących stwarza warunki do wszechstronnego rozwoju dziecka. Daje szanse wykształcenia człowieka kreatywnego, otwartego na nowości i zmiany, umiejącego działać w grupie. Poniżej przedstawię kilka metod aktywizujących, które wzmacniają uwagę i zaangażowanie uczniów w trakcie lekcji.

Mapa mentalna, inaczej pojęciowa, to metoda wizualnego przedstawienia problemu, zjawiska z wykorzystaniem rysunków, schematów, symboli, zdjęć, haseł, zwrotów. Dzięki tej metodzie świeżo zdobyta wiedza jest usystematyzowana. Mapy konstruuje się wg schematu:

1. Tytuł umieszczony jest na środku i w jakiś sposób jest wyróżniony, pogrubiony, zapisany innym kolorem, itp.
2. Od centralnego tematu odchodzą grube linie, na których zapisane są główne hasła.
3. Od tych linii rozchodzą się następne słowa – klucze, tworząc swoistą mapę z informacjami.
4. W miarę dokładania informacji mapy rozrastają się wszerz tworząc kształt piramidy.
5. Aby mapy były bardziej czytelne, dodajemy kolor, strzałki, symbole, rysunki, zdjęcia, itp.

Mapy pojęciowe można modyfikować, mogą one przypominać plakat, bardziej docierający do dzieci młodszych. Najczęściej stosuję tę metodę w edukacji społeczno – przyrodniczej, ale też w edukacji polonistycznej i muzycznej.

Jest to wybieranie najlepszych pomysłów, które powstały wcześniej na podstawie burzy mózgów. Piramida priorytetów polega na wartościowaniu, hierarchizacji, która odbywa się najczęściej w grupach 4-5 osobowych. Najlepsze pomysły umieszcza się na szczycie piramidy, a mniej ważne niżej. Następnie grupy porównują swoje piramidy, każda grupa uzasadnia swoje wybory. Metoda ta stwarza okazję do dyskutowania i argumentowania własnych wyborów. Dla klas młodszych ta metoda jest też ćwiczeniem w pisaniu, czytaniu, i mówieniu.

Uczniowie wymieniają wady i zalety jakiegoś zagadnienia. Metoda ta służy do wyszukiwania pozytywów i negatywów problemu w celu podjęcia trafnej decyzji. Uczy analizowania faktów.

Gry planszowe oprócz treści dydaktycznych, niosą ze sobą treści wychowawcze, uczą przestrzegania zasad oraz ćwiczą wygrywać i radzić sobie z porażką. Pozwalają też na nawiązywanie kontaktów pomiędzy dziećmi, które nie były dotąd związane ze sobą.

Zawierają one różne istotne zagadnienia, na podstawie których dziecko musi znaleźć rozwiązanie. Karty dydaktyczne są rodzajem ćwiczenia umysłu, łamigłówkami.

Polegają na podaniu uczniom przed nauczyciela listy zadań, które odpowiadają realizowanemu blokowi materiału. Zadania umieszczone są w wyznaczonych stacjach, a uczeń sam decyduje, od której stacji rozpocznie swoją pracę, czyli od której aktywności rozpocznie. Warto przygotować dodatkowa stację dla dzieci szybko pracujących.

Podczas tej metody uczestnicy grup (3-4 osobowych) uczą się od siebie nawzajem, doskonalą umiejętność czytania ze zrozumieniem, wyciąganie wniosków, współpracy. Każda grupa otrzymuje albo takie samo zadanie do rozwiązania albo inne, stanowiące element jakiejś całości.

Drama jest metodą, która pozwala dziecku wejść w jakąś rolę. Jest to pewnego rodzaju improwizacja z wykorzystaniem ruchu, gestów, słów, myśli i uczuć. Istotą dramy jest konflikt zaczerpnięty z życia, literatury lub wymyślony. Nie ma tu podziału na role, nie ma gotowych tekstów. Uczestnicy dramy improwizują rozmowę na podstawie własnych doświadczeń i wiedzy. Stają się reżyserami wydarzeń, w których sami uczestniczą. Drama uczy komunikatywności, doskonali umiejętności wypowiadania własnych poglądów, sądów, rozwija język ciała i gestów. Pozwala uczniom lepiej zrozumieć przeżycia własne i innych. W nauczaniu zintegrowanym można dokonywać improwizacji na kanwie poznanej czytanki, lektury czy wydarzenia z życia szkoły lub klasy.

Linia czasu przybliża uczniom pojęcie czasu. Polega na przedstawieniu wydarzeń w porządku chronologicznym. Można wykorzystać tę metodę do przedstawienia planowania, np. uroczystości klasowej lub zagadnienia z przyrody lub historii.

Polega na analizie i dyskusji nad jakaś sytuacją problemową. Uczniowie wykorzystują posiadaną wiedzę i doświadczenia, aby znaleźć najlepsze rozwiązanie tego problemu. Uczeń ustala, jaką decyzję podjąłby na miejscu bohatera, analizując przyczyny i skutki tego zdarzenia. Metoda ta pozwala uczyć się na cudzych błędach. Możemy wykorzystać tu zdarzenie autentyczne lub poznane na bazie czytanki, lektury.

Technika ta rozwija umiejętność samodzielnego wypowiadania się i kojarzenia. Polega na uzupełnianiu przez uczniów niedokończonych zdań wcześniej przygotowanych przez nauczyciela.

• uczeń zapamiętuje więcej, systematyzuje, utrwala wiedzę
• uczy się planowania , organizowania, oceniania własnej nauki
• rozwija twórcze myślenie
• rozwija logiczne myślenie
• rozwija wyobraźnię
• rozwija sprawność umysłową oraz osobiste zainteresowania
• doskonali umiejętność komunikowania się werbalnego i niewerbalnego
• uczy się wyrażania własnych poglądów, opinii, skutecznego porozumiewania się w różnych sytuacjach, prezentowania własnego punktu widzenia, uczy się uwzględniać poglądy innych
• doskonali poprawne posługiwanie się językiem ojczystym
• uczy się poszukiwać, porządkować i wykorzystywać informacje z różnych źródeł
• uczy się niestereotypowego podejścia do problemu, rozwiązywania problemów w sposób twórczy
• wykorzystuje własne pomysły, dzieli się nimi, wykorzystuje wiedzę w praktyce
• uczy się pełnienia ról
• uczy się efektywnie współpracować w grupie
• uczy się przestrzegania zasad
• widzi efekty swojej pracy
• odczuwa zadowolenie z wykonanego zadania, osiąga sukces
• podwyższa swoja samoocenę
• buduje pozytywną, wewnętrzną motywację do nauki

Chcesz wiedzieć więcej o metodach aktywizacji? Weź udział w szkoleniu dla nauczycieli!